Luis XIII.a Frantziakoa

Luis XIII.a Frantziakoa
Irudi gehiago
Frantziako eta Nafarroako erregea 1617ko maiatzaren 14a - 1643ko maiatzaren 14a ← Henrike III.a Nafarroakoa - Luis XIV.a Borboikoa → 14. Andorrako Printzekide Frantsesa 1610eko maiatzaren 14a - 1643ko maiatzaren 14a ← Henrike III.a Nafarroakoa - Luis XIV.a Borboikoa → Frantziako erregea 1610 - 1617 ← Henrike III.a Nafarroakoa - baliorik ez → Nafarroa Behereko errege 1610 - 1617
Bizitza
Jaiotza	Fontainebleau, 1601eko irailaren 27a
Herrialdea	Frantziako Erresuma  Nafarroako Erresuma
Heriotza	Saint-Germain-en-Laye, 1643ko maiatzaren 14a (41 urte)
Hobiratze lekua	Saint-Denisko basilika
Heriotza modua	berezko heriotza: tuberkulosia
Familia
Aita	Henrike III.a Nafarroakoa
Ama	Maria Medici
Ezkontidea(k)	Ana Austriakoa  (1615eko urriaren 18a, 1615eko azaroaren 24a -  1643ko maiatzaren 14a)
Seme-alabak	ikusi Luis XIV.a Borboikoa Filipe I.a Orleanskoa
Anai-arrebak	ikusi César, Duke of Vendôme (en) Gaston Orleanskoa Nikolas Henrike Borboikoa Elisabet Borboikoa Kristina Maria Frantziakoa Catherine Henriette de Bourbon (en) Henriketa Maria Borboikoa Henri de Bourbon, Duke of Verneuil (en) Antoine de Bourbon (en) Jeanne-Baptiste de Bourbon (en) Alexandre de Vendôme (en)
Leinua	House of Bourbon in France (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	politikaria
Lantokia(k)	Paris
Jasotako sariak	ikusi Order of the Holy Spirit
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Luis XIII.a Frantziakoa edo Luis II.a Nafarroakoa (Fontainebleau, 1601eko irailaren 27a – Saint-Germain-en-Laye, 1643ko maiatzaren 14a), Frantzia eta Nafarroako erregea izan zen (1610-1643).

Biografia

Henrike III.a Nafarroakoa eta IV.a Frantziakoaren semea eta ondorengoa izan zen. Adin txikikoa zen bitartean Maria Medici, haren amak, gobernatu zuen Concini politikari italiarrak lagunduta. 1617an Luis XIII.ak Concini hilarazi zuen, Charles de Luynesen laguntzaz. Maria Medicikoak semearen aurka jo zuen baina Ponts-de-Céko guduan menderatu zuten (1620). Luynesek, bere aldetik, protestanteei eraso zien eta Montaubanen hil zuten (1621).

Gorabehera askoren ondoren, Richelieu kardinala, ama-semeak bateraturik, lehen ministro izan zen (1624). Handik aurrera Luis XIII.a Richelieuren mendean egon zen eta beti babestu zuen erregeak bere ministroa, amaren, emaztearen eta anaiaren konplot eta eraso guztietatik.

Bi alderdi nagusitu ziren Frantziako politika giroetan Luis XIII.aren garaian: Espainiarekiko hitzarmenak bideratu nahi zituzten katolikoak eta Frantziako handitasuna molde protestanteen bidetik bilatu nahi zutenak. Frantziatik kanpora, bi erabaki hartu zituen Luis XIII.ak, besteak beste: 1640an Bartzelonako konde titulua onartu zuen Espainiako koroaren aurka matxinatu ziren kataluniarrengandik, baina gerora ezertan ez zen geratu erabaki hura, eta 1620an frantses koroaren pean ezarri zuen Nafarroako Erresuma.

Henrike III.arekin Nafarroako koroaren lurrak independentzia egoeran kudeatuak izan ziren, baina Luis XIII.ak, agintaldiaren hasieratik, Frantziako protestanteen eragina kontrolpean eduki nahi izan zuen, eta haien feudoetako bat Nafarroa eta Bearnoaren zirenez, bi eskualde horien egoera berrantolatzea erabaki zuen. Gudarostearen buruan joan zen Parisetik hegoalderantz.

• 1620ko urriaren 15ean Pauen sartu zen.
• 1620ko urriaren 19an Estatuen biltzarra zuzendu zuen.
• 1620ko urriaren 20an Luis XIII.ak plazaratu zuen "Frantziari Nafarroa eta Bearnoren batze agiria". Gainera erabaki zuen instituzioen berrantolaketa: Donapaleun kokatua zen Nafarroako kantzilertza eta Bearnoko gorteak desagertzen zuten lekua uzteko erakunde komun berriari: Paueko "Nafarroako" Parlamentua.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q737533
• Multimedia: Louis XIII of France / Q737533