Część zdania

Część zdania – podstawowy element, tj. wyraz lub związek wyrazowy, który można wyróżnić w zdaniu ze względu na funkcję jaką w nim spełnia.^[1] Funkcje takie określa się poprzez analizę składniową zdania, czyli rozbiór logiczny^[2].

Części zdania

Podmiot^[3]:

Podmioty można podzielić na^[4]:

• gramatyczne
• logiczne
• domyślne
• szeregowe

Język polski dopuszcza istnienie zdań bezpodmiotowych^[5].

Orzeczenie może funkcjonować jako^[6]:

• czasownikowe (proste)
• Złożone
  • Imienne
  • Fazowe (np. zaczynam czytać, kończę jeść)
  • Modalne (powinnam umieć, muszę wypić)

Określenia

• Przydawka^[7]:
  • rzeczowna
  • przymiotna
  • liczebna
  • dopełniaczowa
  • przyimkowa
• Dopełnienie^[8]:
  • bliższe
  • dalsze
• Okolicznik^[9]
  • miejsca
  • czasu
  • celu
  • przyczyny
  • warunku
  • sposobu
  • przynależności
  • stopnia i miary
  • akcesoryjny
  • porządkowy

Wyrazy niebędące częścią zdania

Częściami zdania nie są^[10]

• wyrazy niesamodzielne:
  • przyimek
  • spójnik
  • partykuła
• wyrazy poza związkami zdania:
  • wołacz
  • wykrzyknik
  • wyrazy i zwroty wtrącone:
    „To zachowanie, moim zdaniem, nie jest godne pochwały.”
  • wyrazy nawiązujące do zdań poprzednich:
    akurat, otóż, poza tym, tymczasem, właśnie
  • wyrazy charakteryzujące stosunek mówiącego do treści zdania:
    na pewno, niestety, oczywiście, prawdopodobnie
  • wyrazy uwydatniające treść członu zdania:
    naprawdę, niewątpliwie, oczywiście, po prostu, tylko
    „Tylko jemu zawdzięczamy to osiągnięcie.”
  • wyrazy zmieniające treść członu zdania:
    chyba, raczej, wcale, zapewne

Zobacz też

Zobacz hasło część zdania w Wikisłowniku

• część mowy
• rozbiór logiczny

Przypisy

Bibliografia

• Zenon Klemensiewicz: Zarys składni polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1953.
• Alicja Nagórko: Zarys gramatyki polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007. ISBN 978-83-01-15390-8.
• Tadeusz Milewski: Językoznawstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.