Graffiti Aleksamenosa
Graffiti Aleksamenosa – graffiti wyryte na murze Pałacu Cezarów na Palatynie w Rzymie, uważane za najstarsze znane wyobrażenie ukrzyżowanego Jezusa[1][2][3][4][5]. Zostało odkryte w 1857 roku[6]. Obecnie jest umieszczone w muzeum Antiquarium Forense e Antiquarium Palatino.
Rysunek przedstawia ukrzyżowanego człowieka z głową osła. Po jego lewej stronie stoi postać z uniesioną – prawdopodobnie w geście religijnym – ręką. Podpis w języku greckim głosi Αλεξαμενος ϲεβετε θεον (Aleksamenos sebete theon), czyli „Aleksamenos oddaje cześć bogu”[7].
W 1870 roku na ścianie sąsiedniego budynku znaleziono dwujęzyczną inskrypcję w łacinie i grece o treści Aleksamenos fidelis, czyli „Aleksamenos wierzący”. Odnalezione graffiti są zatem szyderstwem z Aleksamenosa i jego religii.
Wiek graffiti jest nieznany; datuje się je na okres między I a III wiekiem. W tym okresie w pismach pogańskich często zarzucano Żydom i chrześcijanom onolatrię (kult osła)[8], a popularnym sposobem ośmieszenia oponentów było przedstawianie ich mistrza jako postaci z oślą głową. Tertulian wspomniał o Żydzie, który w Kartaginie namalował na murze karykaturę chrześcijańskiego Boga jako istotę z oślimi uszami i kopytem u jednej nogi, trzymającego książkę[9]. Niektórzy uważali, że graffiti może mieć związek z gnostycką sektą, której symbolem była głowa osła[10][11].
Wśród uczonych nie ma jednomyślności na temat tego, kogo przedstawia rysunek[12][13]. Na wizerunku z Palatynu widnieje po prawej stronie oślogłowca litera Y, która była symbolem pitagorejczyków i stąd wynika – zdaniem profesora Wunscha – że Aleksamenos z graffiti należał do sekty setian[14][15]. Postać identyfikowana bywa jako egipski bóg Set, czyli grecki Tyfon[16][17]. Nie jest też wykluczone, że karykatura z Palatynu może mieć związek z egipskim bogiem Anubisem[18][19].
Przypisy
- ↑ Walter Lowrie, Monuments of the Early Church, Macmillan, 1901, s. 238
- ↑ Dom Dunstan Adams, What is Prayer?, Gracewing Publishing, 1999, s. 48
- ↑ Father John J. Pasquini, True Christianity: The Catholic Way, iUniverse, 2003, str. 105
- ↑ Augustus John Cuthbert Hare, Walks in Rome, Volume 1, Adamant Media Corporation, 2005, s. 201
- ↑ Richard Viladesau: The Word in and Out of Season. Paulist Press, 1992, s. 46. ISBN 0-8091-3626-0.
- ↑ Filippo Coarelli, Guida archeologica di Roma, Arnoldo Mondadori Editore, Verona 1984, s. 158
- ↑ Michael Green, Evangelism in the Early Church, Wm. B. Eerdmans Publishing, 2004, s. 244
- ↑ O onolatrii na Catholic Encyclopedia (dostęp 3 sierpnia 2009)
- ↑ Tertulian, Ad nationes, 1:11, 1:14
- ↑ John Denham Parsons, Non-christian cross, London 1896, s.38
- ↑ Tertulian, Do pogan, przyp. 82, ATK, Warszawa 1983, s. 64
- ↑ Pierwsze znane przedstawienie Ukrzyżowania z suppedaneum to tzw. krucyfiks szyderczy o niechrześcijańskim pochodzeniu z ok. 240 roku z Muzeum Narodowego w Rzymie.(...) Wyobrażenie to nie ma pochodzenia chrześcijańskiego (Stanisław Kobielus: Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory. IW PAX, Warszawa 2000, s. 118, 249)
- ↑ Magia antyczna, Andrzej Wypustek, Ossolineum, Wrocław 2001, s. 154, 155, 244
- ↑ Setianische Verfluchungstafeln aus Rom, Lipsk, 1898, s. 110
- ↑ Krzyż widlasty w kształcie litery Y wykorzystywali w swej filozofii pitagorejczycy. Odzwierciedlał on możliwość wyboru jednej z dwóch dróg w ludzkim życiu (Iza Elżbieta Smolińska: Symbolika krzyża w arabskiej literaturze religijnej i obrzędów Koptów. Wydawnictwo Ibidem 2008, s. 48)
- ↑ sekcja: Later Development of the Crucifix, wraz z biografią. [dostęp 2010-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-23)].
- ↑ Hugh Joseph Schonfield, B. Geis Associates: Those incredible Christians. Grove Press, 1968, s. 20 i n.
- ↑ B. Hudson MacLean, An introduction to Greek epigraphy of the Hellenistic and Roman periods from Alexander the Great down to the reign of Constantine, University of Michigan Press, 2002, s. 209
- ↑ Non-christian cross, John Denham Parsons, Londyn 1896, s. 38
Linki zewnętrzne
Zobacz multimedia związane z tematem: Graffiti Aleksamenosa |
- Paweł Janiszewski: Czciciele osła. Chrześcijanie i Żydzi w oczach Rzymian. mowiawieki.pl. [dostęp 2014-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-09)].
- The Alexamenos Graffito: page by Rodney J. Decker
- Alexamenos and pagan perceptions of Christians
- Christian iconography: the Alexamenos graffito. aug.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-20)].
- ReligionFacts: the Alexamenos graffito. religionfacts.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-05)].
- Alexamenos: a Christian mocked for believing in a crucified God