Huta Blachownia

Ten artykuł od 2016-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Huta Blachownia

Państwo	Polska
Adres	42-290 Blachownia ul. 1 Maja 1
Data założenia	1835
Zatrudnienie	1808 (1970)
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Huta Blachownia – zakład metalurgiczny w Blachowni w powiecie częstochowskim, w województwie śląskim. Kompleks budynków między rzeką Stradomką, głównym placem miasta i zalewem w Blachowni.

Historia

Do drugiej połowy XVIII wieku w Blachowni funkcjonowała kuźnica, utożsamiana ze wzmiankowaną wcześniej kuźnicą założoną nad Stradomką przez Błażeja Łojka. W 1610 roku kuźnicę przejął i rozbudował marszałek wielki koronny Mikołaj Wolski. W 1630 roku produkowano tutaj "osiemset wozów żelaza rocznie"^[1]. W 1633 r. kuźnicę w Blachowni i Łojkach odwiedził król Władysław IV będąc w gościnie u Paulinów na Jasnej Górze i był tu "wystawnie podejmowany przez mistrza Zachariasza"^[2].

W latach 1835–1837 Bank Polski zbudował hutę żelaza z maszyną parową. Huta Blachownia stanowiła własność skarbu państwa, a po likwidacji autonomii Królestwa Kongresowego – rodziny carskiej. 1 października 1900 r. hutę odwiedził ówczesny właściciel dóbr Ostrowy Wielki Książę Michał II Aleksandrowicz Romanow. Wielkiego Księcia powitali dyrektorzy zarządzający towarzystw „Laurahute” p. Maja i „Katarzyna” p. Skawiński, gdyż Huta pozostawała w 25-letniej dzierżawie tych towarzystw^[3].

Do I wojny światowej zakład zachował charakter huty żelaza, później wygaszono wielki piec i w okresie międzywojennym pod nazwą "Odlewnia i Emaliernia Blachownia" działał już tylko jako odlewnia żeliwa (z emaliernią żeliwnych zlewów i naczyń). Podczas II wojny światowej Niemcy uruchomili produkcję zbrojeniową (bomby lotnicze).

W czasach PRL zrezygnowano z emaliowania, państwowy zakład produkował wyroby z żeliwa, eksportowane m.in. do Europy Zachodniej: żeliwne kaloryfery, rury i kształtki kanalizacyjne, elementy armatury, maszynki do mięsa, młynki ręczne, naczynia, piecyki, ruszty piecowe.

Po rozbudowie uruchomiono produkcję odlewów dla przemysłu elektrotechnicznego, tarcz i bębnów hamulcowych.

Wraz z rozwojem zakładu w PRL zmieniały się jego nazwy:

• "Odlewnia Blachownia (OB)",
• "Zakłady Wytwórcze Urządzeń Rozdzielczych i Elementów Żeliwnych (ZWURiEŻ)",
• "Zakład Elektro-Metalurgiczny (ZEM) Blachownia".

Po przekształceniu w jednoosobową spółkę skarbu państwa "ZEM Blachownia SA" został sprywatyzowany i już jako spółka giełdowa funkcjonował pod nazwą "Zakład Elektro-Metalurgiczny EMA-Blachownia SA". Uchwałę o likwidacji przyjęło nadzwyczajne zgromadzenie akcjonariuszy 30 kwietnia 2002 roku.

Zatrudnienie

• 1838 r. – 74 pracowników
• 1914 r. – 1200^[4]
• 1921 r. – 510^[5]
• 1926 r. – 446^[6]
• 1934 r. – 206^[7]
• 1946 r. – 500
• 1955 r. – 1245
• 1965 r. – 1541
• 1970 r. – 1800^[8]

Zaplecze

Równocześnie z budową huty w 1835 roku zbudowano osiedle domków dla sprowadzonych specjalistów. Wcześniej wieś Blachownia miała tylko 16 domów mieszkalnych i 104 mieszkańców. W 1900 roku było 29 budynków i 229 mieszkańców.

W 1950 roku rozpoczęto w Blachowni budowę osiedla bloków mieszkalnych dla pracowników huty i okolicznych kopalni rud żelaza (Osiedle Robotnicze). W 1960 roku w Blachowni było już 277 budynków mieszkalnych, a w 1970 roku – 347 (przed przyłączeniem do Blachowni w 1973 roku okolicznych miejscowości). Obecne bloki komunalne w Blachowni były blokami zakładowymi jeszcze w latach 90. XX wieku.

Zobacz też

• Blachownia (zlikwidowana stacja kolejowa)

Przypisy

Bibliografia

• Antoniewicz M., Metryki miast i miejscowości gminnych powiatu częstochowskiego, w: Ziemia Częstochowska, t. XXVII, Częstochowskie Towarzystwo Naukowe, Częstochowa 2000
• Lipiec J., Noty historyczne ważniejszych miejscowości powiatu częstochowskiego, w: Ziemia Częstochowska, t. X, Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej, Częstochowa 1974
• Paranowski H., Przemysł i rzemiosło w powiecie częstochowskim w latach 1945–1970, w: Ziemia Częstochowska, tom X, Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej, Częstochowa 1974
• Rotaub A., Trzepieczyński Z., Przemysł ciężki, w: Ziemia Częstochowska, t. XII, Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej, Częstochowa 1978
• Sobalski F., Zarys historii gospodarczej powiatu częstochowskiego do 1939 r., w: Ziemia Częstochowska, t. X, Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej, Częstochowa 1974
• 80 lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Blachowni, Blachownia 2000
• Po prostu: huta, Dzień w Częstochowskiem 2000
• Powiat częstochowski poprzez wieki, w: Samorząd powiatu częstochowskiego 1998-2002, Wydawnictwo "Dom Książki" na zlec. Starostwa Powiatowego, Częstochowa 2002 ISBN 83-89108-23-2
• Województwo częstochowskie w okresie VI 1990 – VI 1993, Urząd Wojewódzki w Częstochowie, Częstochowa 1993