Jeżówka (roślina)
 Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | astrowce | ||
| Rodzina | astrowate | ||
| Podrodzina | Asteroideae | ||
| Rodzaj | jeżówka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Echinacea Moench Meth. 591. 4. 1794 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Echinacea purpurea (L.) Moench[3] | |||
| |||
| |||
Jeżówka (Echinacea Moench) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Należy do niego 9 gatunków. Rośliny te występują naturalnie w Ameryce Północnej w południowej Kanadzie oraz w środkowej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych[4]. Zasiedlają suche i mokre siedliska w obrębie prerii[5]. Jako introdukowane rosną w Ameryce Środkowej i Południowej, w Europie i Azji[4]. W Polsce spotykane tylko w uprawie[6].
Jeżówka purpurowa E. purpurea jest ceniona jako roślina ozdobna i lecznicza[5]. Grube kłącza jeżówek są jadalne[7].
Nazwa naukowa utworzona została z greckiego słowa echinos znaczącego „jeż” w nawiązaniu do kolczasto odstających listków okrywy koszyczka[5].
Morfologia
Rośliny tworzące kępy z wzniesionych pędów[7] osiągających do 2,5 m wysokości[5], pod ziemią z tęgimi kłączami[5]. Liście pojedyncze, naprzemianległe, odziomkowe i łodygowe[5]. Kwiaty zebrane w pojedyncze koszyczki na szczytach pędów. Brzeżne kwiaty języczkowe sterylne, o koronach przeważnie purpurowych lub różowych. Kwiaty rurkowe pomarańczowo-brązowe[5]. Owocami są niełupki z puchem kielichowym zredukowanym do 4 krótkich ząbków[5].
Systematyka
- Synonimy taksonomiczne[3]
Brauneria Necker ex T. C. Porter et N. L. Britton, Helichroa Rafin
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[8].
- Echinacea angustifolia DC. – jeżówka wąskolistna
- Echinacea atrorubens (Nutt.) Nutt.
- Echinacea laevigata (C.L.Boynton & Beadle) S.F.Blake
- Echinacea pallida (Nutt.) Nutt. – jeżówka blada
- Echinacea paradoxa Britton
- Echinacea purpurea (L.) Moench – jeżówka purpurowa
- Echinacea sanguinea Nutt.
- Echinacea simulata McGregor
- Echinacea tennesseensis (Beadle) Small
Uprawa
Gatunki uprawiane jako rośliny ozdobne są odporne na mróz[7]. Nadają się na rabaty i na kwiat cięty. Wymagają stanowiska w pełnym słońcu i żyznej gleby. Wskazane jest ściółkowanie. Po przekwitnięciu kwiatostany obcina się. Rozmnażane są przez podział albo przez sadzonki. Źle znoszą przesadzanie.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ a b c Echinacea Moench, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-07-25] .
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 355. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 73, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Genus Echinacea Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-07-25].
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
