Viola bastarda

Viola bastarda – termin określający tenorową wersję smyczkowego instrumentu muzycznego – violi da gamba[1][2], oraz rodzaj formy muzycznej i wirtuozerski styl gry na violach[3].

Styl kompozytorski rozpowszechniony i popularny głównie we Włoszech, na przełomie XVI i XVII wieku. Polegał na łączeniu kilku linii melodycznych kompozycji polifonicznej w jedną figurację, i wzbogacaniu jej dyminucjami oraz rozmaitymi ornamentami[4]. Nazwany był „bastardem”, ponieważ melodia wynikowa pochodziła od dwóch lub kilku innych[5]. Pierwsza wzmianka terminu „viola bastarda” pochodzi z traktatu Il vero modo di diminuir z 1584 kompozytora szkoły weneckiej Girolamo Dalla Casy(inne języki). Do współczesności zachowało się 39 kompozycji[4]. Instrumentem dedykowanym do wykonawstwa stylu były, posiadające szeroką skalę muzyczną viole bastarda – tenorowe viole da gamba[1]. Czasami, w celu powiększenia zakresu dźwięków, ich strój był modyfikowany z kwartowo-tercjowego na kwintowo-kwartowy[6]. Zasadniczo, instrument niewiele różnił się od violi da gamba, stąd przypuszcza się, że dookreślenie „bastarda” stosowano raczej ze względu na jego funkcję (wirtuozerskie wykonywanie pasaży) niż budowę[4]. W Anglii, violę bastarda wyposażano w struny rezonansowe[1][7] i nazywano lyra-viol[1], a we Włoszech dopuszczano basowy akompaniament kameralnego zespołu viol lub pojedynczych instrumentów szarpanych: klawesynu lub lutni[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Baculewski et al. 2006 ↓, s. 926.
  2. ↑ Ekiert 2006 ↓, s. 552.
  3. ↑ Sela 2022 ↓, s. 75.
  4. ↑ a b c d Robinson 2001 ↓, lead.
  5. ↑ Sela 2022 ↓, s. 58.
  6. ↑ Sachs 2005 ↓, s. 335.
  7. ↑ Drobner 1997 ↓, s. 45.

Bibliografia

  • Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
  • Mieczysław Drobner: Instrumentoznawstwo i akustyka. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997. ISBN 83-224-0469-7.
  • Janusz Ekiert: Bliżej muzyki: encyklopedia. Warszawa: Muza SA, 2006. ISBN 978-83-7200-087-3.
  • LucyL. Robinson LucyL., Viola bastarda, [w:] Grove Music Online, Oxford University Press, 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.29444 [dostęp 2024-03-20]  (ang.).
  • Kurt Sachs: Historia instrumentów muzycznych. Stanisław Olędzki (tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005. ISBN 83-7233-036-0.
  • Sarig Sela. Guidelines for Improvising Divisions, Based on Sixteenth-Century Treatises, Statistical Evidence, and a Novel Categorization. „Historical Performance”. 3, s. 47–93, 2022. Bloomington, IN: Indiana University Press. DOI: 10.2979/hpf.2022.a890447. ISSN 2574-4178. 
Kontrola autorytatywna (technika muzyczna):
  • LCCN: sh85079172
  • GND: 4188365-2
  • J9U: 987007541166105171
  • PWN: 3992897