Elyos

Ülke TürkiyeİlDiyarbakırİlçeÇüngüşCoğrafi bölgeDoğu Anadolu BölgesiNüfus156Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)İl alan kodu412İl plaka kodu21Posta kodu21870

İlçe haritasındaki yeri İl haritasındaki yeri

Elyos (ya da eski adıyla Malkaya), Diyarbakır'ın Çüngüş ilçesine bağlı bir mahalledir.

Tarihçe

Eski adı Elyos olan ve Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte 14 Mayıs 1924'te Malkaya olarak değiştirilen (Bu adı köyün üst kısmında bulunan bir yayladan almıştır.^[a]) Malkaya Köyü’nün geçmişine ilişkin ilk yazılı bilgiler Yavuz Sultan Selim Devri’ne kadar gider. Köyün hukuki konumu Çüngüş Sancağı Kanunnamesi’nde yazılı olarak yer almıştır. Osmanlı arşivlerinde bulunan ve Ahmet Akgündüz tarafından çevirisi yapılan bu kanunnamede köy şöyle tanımlanmaktadır: Köyün Osmanlı dönemindeki ismi Eylos`dur.^[b] ve civardaki 6 Türk-Müslüman köyden biridir. Diğer köyler de sırasıyla Arguna (halk dilinde Arduva), Herahmine, Ermene, Agud (halk dilinde Avut), Karaca Kaya (halk dilinde Karakaya). Kanunnamenin 10. maddesinde bu özelliklerinden dolayı köy vergi açısından diğer Türk-Müslüman köyler gibi hususi bir hükme tabii tutulmuştur.

Türklerin köye ilk gelişlerine ve yerleşmelerine ilişkin yazılı belge bulunmamasına karşılık köylüler tarafından zaman içerisinde kuşaktan kuşağa aktarılan söylentiler mevcuttur. Söylentilere göre Malkaya Köyü'ne (Elyos) Türkler sonradan yerleşmiştir (takriben 400 yıl önce). Köyün önceki yerleşim yeri şimdi “Peğler” olarak bilinen yer olup şimdiki yerleşim yerine sonradan yerleşilmiştir.^[2]

Adı uzun yıllar Malkaya olan yerleşim, 2017'de İlyas, 2021'de ise Elyos adını aldı.^[1]

Coğrafya

Malkaya Köyü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneydoğu sınırında, Güneydoğu Torosları'nın Maden Dağları üzerinde 1260 metre rakımlı bir dağ köyüdür. İdari olarak Diyarbakır ilinin Çüngüş ilçesine bağlıdır. Diyarbakır il merkezine 125 km, Çüngüş ilçesine 5 km uzaklıktadır.

Jeolojik yapı

Çüngüş-Malkaya dolayı, Pötürge Masifi üst birlik kayaları, renkli melanj ve tortul kayaların tektonik ilişkili birlikteliği ile temsil edilmektedir. Paleozoik yaşlı metamorfik kayalar, tabanda hornblend-pnays, üste doğru mikaşist-kalkşist-mermer olarak yer alır. Kuzeyden güneye doğru Eosen-miyosen çökelleri ile ofiyolit karmaşığının üzerine itilmiş olan metamorfik kayalarda bu nedenle deformasyonlar etkin bir biçimde kendisini gösterir. Şariyaj hattına yakın zonlarda çökel kayalarla ofiyolitler de konum bozunumuna uğramıştır.

Ulaşım

Köy, Karakaya Barajı'na çok yakındır ve köyün yolu baraj yolunun Çüngüş ilçesinden sonraki 3. km'sinden ayrılır. Bu yol ayrımından yaklaşık 3 km sonra köy merkezine ulaşılır. Köye ulaşan bu yol iyi durumda olmamasına rağmen köyden sonra da daha da kötüleşerek devam edip daha yukarılardaki diğer köylere kadar gitmektedir. Bu yolun bir uzantısı da Karakaya Barajı'nın ilk fizibilitesinin yapıldığı 1960'lı yıllarda yapılmıştır ve Karakaya baraj gölüne çıkmaktadır.

Nüfus

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2019	156[1]
2018	176[1]
2017	167[1]
2016	166[1]
2015	158[1]
2014	153[1]
2013	143[1]
2012	None[1]
2011	None[1]
2010	101[1]
2009	None[1]
2008	None[1]
2007	None[1]
2000	182

Galeri

• 
  Köyün popüler yemeklerinden sacda pişen bir gözleme.
• 
  Su kaynağı; Malkaya, Çüngüş.
• 
  Mollagilin Çeşmesi, Malkaya Köyü.
• 
  Köyün yolundan gün batımı.
• 
  Köyün camisinin minaresi.
• 
  Karadut ağacı.

Notlar

Kaynakça

Dış bağlantılar

• http://www.malkayakoyu.org22 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Türkiye'deki bir mahalle ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.