Evariste Lévi-Provençal

Doktor Evariste Lévi-Provençal
Doğum	Makhlóuf Evariste Levi 4 Ocak 1894(1894-01-04) Konstantin, Fransız Cezayiri
Ölüm	23 Mart 1956 (62 yaşında)
Eğitim	Konstantin Lisesi Cezayir Üniversitesi
Meslek	Tarihçi, Oryantalist
Ödüller	Légion d'honneur Nişanı Akademik Palmiye Nişanı
İmza

Évariste Lévi-Provençal (doğum adı, Makhlóuf Evariste Levi, Arapça: مخلوف إفاريست ليفي) (d. 4 Ocak 1894 - ö. 23 Mart 1956), Fransız Orta Çağ tarihçisi, oryantalist, Arap dili ve edebiyatı uzmanı ve İslam tarihçisi.

Hayatı

Évariste Lévi-Provençal, Fransız Cezayiri'nin Konstantin şehrinde 4 Ocak 1894'te doğdu. Ailesi, Fransa'nın güneyindeki Provence'tan (dolayısıyla “Provençal” takma adı buradan gelmektedir.) 15. Yüzyılın sonunda, (yaklaşık 1480) Yahudilerin Provence ve Akdeniz Avrupa'sından kovulması nedeniyle Mağrip'e yerleşti. İkinci adı, Kuzey Afrikalı bir Yahudi ailesinin asimile olduğunun göstergesidir. İlk makalesini yayınladığında daha on dokuz yaşındaydı ve kendini "Evariste Lévi-Provençal" olarak tanıtmıştır.

Évariste Lévi-Provençal, Konstantin Lisesi’ni bitirdikten sonra, Cezayir Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde eğitimine devam etti. Burada René Basset ve Jérôme Carcopino’nun öğrencisi oldu ve onlardan Doğu dilleri ve Şarkiyat dersleri aldı. 1913’te mezun oldu ve Fransız Ordusu’na katıldı. I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi’nde savaşırken ağır yaralandı. Tedavi için İskenderiye’ye gönderildi, iyileşince de Fas’a gitti. Savaşın ardından 1920’de Rabat’taki Fas İleri Araştırmalar Enstitüsü'ne (L’Institut des Hautes Etudes Marocaines) öğretim görevlisi olarak tayin edildi; burada hayatı boyunca üzerinde çalışacağı temel iki alana, Arapça’ya ve Endülüs-Mağrib (özellikle Berberî) tarihine yöneldi. Doktor unvanını, 1922’de "Les historiens des Chorfa" başlıklı teziyle aldı. 1926’da görev yaptığı enstitünün müdürlüğüne atandı. Aynı zamanda "Hespéris" dergisinin de editörlüğünü üstlendi. 1935’te Cezayir Üniversitesi’ne tayin edildi, bir süre Kahire Üniversitesi’nde de misafir öğretim üyesi olarak çalıştı.^[1]

Lévi-Provençal, II. Dünya Savaşı’nda tekrar askere alındı ve 1943-1944 yıllarında Londra, Kahire, Kudüs ve Şam’da görevlendirildi. 1944’te Almanlar’ın Fransa’dan çekilmesi üzerine Paris’te Sorbonne Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne İslâm Kültürü ve Arapça hocası olarak tayin edildi. 1950’de İslami Çalışmalar Enstitüsü’nün (Fransızca: Institut d'études Islamiques) ilk müdürü oldu. Ayrıca Cezayir’de kurulan Çağdaş Doğu Araştırmaları Merkezi (le Centre d’Etudes de l’Orient Contemporaine) ile de yakından ilgilenerek bu kurumu da aktif bir merkez haline getirdi. Ayrıca İslam Ansiklopedisi'nin (Encyclopédie de l’Islam) yayımlanmasında görev aldı. 1954’te "Arabica" dergisini kurdu. Hayatının son yıllarını Fransa, İspanya ve Mısır gibi ülkelerin üniversitelerinde dersler vererek ve çalışmalarını yayımlayarak geçirdi.^[1]

İspanya'nın ortaçağ tarihi için özellikle Murâbıtlar ve Muvahhidler dönemleri başta olmak üzere Endülüs ve Mağrib’in siyasî-sosyal tarihi konusunda uzmanlaştı. Lévi-Provençal, Ortaçağ İslâm tarihiyle ilgili birçok Arapça kaynakların düzenlenmesi ve tercümesi üzerinde genellikle İspanyol Arap dili ve edebiyatı uzmanı Emilio García Gómez ile birlikte çalıştı. Eğilimlerinde sömürgecilik karşıtıydı ve Yahudi kaynaklarını görmezden gelme veya hafife alma ve kendi Yahudi kökenlerini gizleyerek Fransız Antisemitizmini önlemek eğiliminde olmuştu.

Çalışmalarının sayısı 300’e yakın olup birçok eseri çeşitli dillere tercüme edilmiştir. Makalelerinin çoğu Encyclopédie de l’Islam, Royal asiatique, Archives berbères, Hespéris, al-Andalus ve Arabica gibi ansiklopedi ve dergilerde yayımlanmıştır.

Lévi-Provençal, 23 Mart 1956’da öldü.^[1] Ölümünden sonra Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nin (Centre National de la Recherche Scientifique) katkılarıyla, meslektaşları ve yetiştirdiği ilim adamları tarafından 1962 yılında "Lévi-Provençal'ın anısına adanmış Oryantalizm Çalışmaları" isminde hâtıra bir kitap çıkarıldı. (Études d’orientalisme dédiées à la mémoire de Lévi-Provençal, I-II, Paris 1962)

Ödülleri

• Légion d'honneur Nişanı
• Akademik Palmiye Nişanı

Eserlerinden bazıları

• Évariste Lévi-Provençal (1922). Les historiens des Chorfa: essai sur la littérature historique et biographique au Maroc du XVIe au XXe siècle. Larose. 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2012. 
• Histoire de l'Espagne musulmane, (1944-1953)
• Séville musulmane au début du XII^e siècle
• L'Espagne musulmane au X^e siècle. Institutions et vie sociale (Paris, Maisonneuve & Larose, 1932)

Dış bağlantılar

• İslam Ansiklopedisi, Évariste Lévi-Provençal maddesi 22 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BibilioMonde'da Évariste Lévi-Provençal 27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
• Biografi10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)

Bir Fransız'ın biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça