Giovanni Ceva

Giovanni Ceva (1 Eylül 1647 - 13 Mayıs 1734), temel geometrideki Ceva teoremini kanıtlaması ile tanınan İtalyan matematikçidir. Kardeşi Tommaso Ceva da tanınmış bir şair ve matematikçidir.

Hayatı

Ceva, eğitimini Milano'da bir Cizvit kolejinde aldı. Hayatının ilerleyen döneminde Pisa Üniversitesinde okudu ve daha sonra profesör oldu. 1686'da Mantua Üniversitesinde Matematik Profesörü olarak atandı ve hayatının geri kalanında orada çalıştı.

Ceva, uzun yaşamının büyük bölümünde geometri çalıştı. 1678'de Ceva teoremi adlı bir üçgende sentetik geometri üzerine şimdi ünlü bir teoremi yayımladı. Yusuf Al-Mu'taman ibn Hűd tarafından 11. yüzyılda zaten bilinen teorem,^[1] eğer bir üçgenin köşelerinden zıt taraflara üç doğru parçası çizilirse, o zaman ve ancak, üçgenin her iki tarafında yeni oluşturulan doğru parçalarının oranlarının çarpımı bire eşittir. Bu teoremi De lineis rectis'te yayımladı.

Ceva ayrıca Menelaus teoremini yeniden keşfetti ve yayımladı. Opuscula mathematica'yı 1682'de ve Geometria Motus'u 1692'de yayımladı. Geometria Motus'ta sonsuz küçükler hesabını öngördü. Son olarak Ceva, matematiksel ekonominin ilk kitaplarından biri olan De Re Nummeraria'yı 1711'de yazdı.

Giovanni Ceva ayrıca mekanik ve statiğin geometrik sistemlere uygulamalarını da inceledi. Ancak bir noktada, iki sarkacın salınım periyodlarının uzunluklarıyla aynı oranda olduğunu yanlış anladı, ancak daha sonra hatayı fark etti ve düzeltti. Ceva ayrıca hidrolik üzerinde çalıştı. 1728'de hidrolik konusundaki çalışmalarını tartışan Opus hydrostaticum'u yayımladı. Bir projede Reno nehrini Po nehrine yönlendirmesini durdurmak için hidrolik bilgisini kullandı.

Çalışmaları

• De lineis rectis se invicem secantibus statica constructio (Latince). Mediolani: ex typographia Ludouici Montiae. 1678. 
• Opuscula mathematica (Latince). Mediolani: ex typographia Ludouici Montiae. 1682. 
• Geometria Motus, 1692
• De re numaria quo ad fieri potuit geometrice tractata (Latince). Mantova: Alberto Pazzoni. 1711. 
• Ragioni del signor Giovanni Ceva commissario dell'arciducal Camera di Mantova, e del signor Doriciglio Moscatelli Battaglia prefetto dell'acque di quello stato contra l'introduzione del Reno nel Pò grande con la risposta alle medesime di Eustachio Manfredi matematico dell'Università di Bologna. Che contiene una piena informazione sopra i capi principali di questa materia. In Bologna: per li successori del Benacci. 1716. 
• Replica di Giovanni Ceva, commissario dell'arciducal camera di Mantova, e matematico di s.m. ces., e cat. in difesa delle sue dimostrazioni, e ragioni per la quali non debbasi introdurre Reno in Po, contro la risposta datasi dal sig. dottor Eustachio Manfredi. In Mantova: per Alberto Pazzoni stampatore arciducale. 1717. 
• Opus hydrostaticum (Latince). Mantuae: Alberto Pazzoni. 1728. 

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Giovanni Ceva", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
• "Ceva, Giovanni." Ansiklopedi Britannica. 2005. Ansiklopedi Britannica Çevrimiçi. https://www.britannica.com/biography/Giovanni-Ceva 25 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .