Joan II.a Aragoikoa

Joan II.a Aragoikoa
Irudi gehiago
Nafarroako erregea 1464 - 1479ko urtarrilaren 20a ← Zuria II.a Nafarroakoa - Leonor I.a Nafarroakoa → king of Sardinia (en) 1458ko ekainaren 27a - 1479ko urtarrilaren 20a King of Sicily (en) 1458ko ekainaren 27a - 1468 ← Alfontso V.a Aragoikoa - Fernando II.a Aragoikoa → Aragoiko erregea 1458ko ekainaren 27a - 1479ko urtarrilaren 20a ← Alfontso V.a Aragoikoa - Fernando II.a Aragoikoa → Nafarroako Erresumako erregeorde 1441 - 1464 Nafarroako erregea (Iure uxoris) 1425eko irailaren 8a - 1479ko urtarrilaren 20a Ribagorzako kondea 1425 - 1458 Duke of Gandía (en)
Bizitza
Jaiotza	Medina del Campo, 1398ko ekainaren 29a
Heriotza	Bartzelona, 1479ko urtarrilaren 20a (80 urte)
Hobiratze lekua	Pobleteko monasterioa
Familia
Aita	Fernando I.a Aragoikoa
Ama	Leonor Alburquerquekoa
Ezkontidea(k)	Zuria I.a Nafarroakoa  (1420 (egutegi gregorianoa) -  1441) Joana Enrikez  (1447ko uztaila (egutegi gregorianoa) -
Seme-alabak	ikusi Karlos IV.a Nafarroakoa Zuria II.a Nafarroakoa Leonor I.a Nafarroakoa Fernando II.a Aragoikoa Joana Aragoikoa, Napoliko erregina Alfontso Aragoi eta Escobarkoa Joan Aragoikoa
Anai-arrebak	ikusi Petri Aragoikoa, Alburquerqueko kondea Alfontso V.a Aragoikoa Henrike, Villenako dukea Leonor Aragoi eta Alburquerquekoa Maria Aragoikoa Antso Aragoi eta Alburquequekoa
Leinua	Trastamara leinua Royal house of Aragon (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	agintaria
Jasotako sariak	ikusi Urrezko Ardi-larruaren Ordenako zalduna
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristautasuna

Joan II.a Aragoikoa^[1] (Medina del Campo, Gaztela, 1398ko ekainaren 29a - Bartzelona, 1479ko urtarrilaren 20a) Nafarroako errege ezkontidea izan zen 1425-1441 bitartean, Nafarroako erregea 1441-1479 bitartean, eta Aragoiko eta Siziliako erregea 1458-1479 bitartean.

Bizitza

1398ko ekainaren 29an sortu zen, Leonor Alburquerquekoa eta Fernando I.a Aragoikoa guraso zituela^[2]. 1415-1416 bitartean, aita ordezkatu zuen Sizilia eta Sardiniako gobernuan. Aragoira itzulita, Alfontso anaiari lagundu zion Álvaro de Lunarekin, Joan II.a Gaztelakoaren aholkulariarekin, izandako tirabirei aurre egiten.

1420an, Karlos III.a Nafarroakoaren alaba Zuriarekin ezkondu zen; aurretik, 1402-1409 bitartean, Zuria ezkondurik egona zen Martin I.a Siziliakoarekin. 1425ean, Karlos III.a hil ondoren, Zuria Nafarroako erregina bilakatu zen, eta Joan errege ezkontide. Karlos Vianako Printzea izan zen ezkontza horretako lehen semea. Gaztelako jatorria zuelarik, Joanek zuzenean parte hartu zuen erresuma hartako barne gatazketan, Joan II.aren eta Alvaro de Lunaren aurka, eta gatazka horietan nahasi zuen Nafarroako Erresuma. Nafarroako aferetatik urrun aritu zen, emazteak gobernatu baitzuen. Aragoiko gorabeherek gehiago kezkatzen zuten eta, esaterako, 1435ean arrakastagabeko Napoliko konkistan lagundu zion Alfontso V.ari.

1441. urtean hil zen Zuria Nafarroakoa. Testamentuan Karlos semea izendatu zuen oinordeko, baina aitaren oniritzirik gabe ez gobernatzeko galdegin zion^[2]. Joanek, ordea, ez zion baiezkorik eman, errege titulua beretzat gorde nahirik; Karlos lotinant besterik ez zuen izendatu. Gainera, 1444an berriz ezkondu zen Joana Enrikezekin, Zuriaren testamentua urratuz. Gaztelako arazoetan segitu zuen, halere, 1445eko Olmedoko guduan garaitua izan zen arte; era horretan, amaitu zen Aragoiren eragina Gaztelako aferetan^[2].

Nafarroara begiak itzulirik, 1444-1445 aldean Joana Enrikez Gaztelako almirantearen alabarekin ezkondu zen, Nafarroako erregetzarako izan zitzakeen aukerak indartzeko asmoz. Aitaren eta semearen arteko harremanak guztiz gaizkitu ziren 1449. urtean, eta Gipuzkoara jo zuen Karlos printzeak. Aspaldidanik liskarrean zebiltzan Nafarroako leinu nagusiak zein bere hautagaiaren aldera banatu ziren: agaramontarrak Joanen alde, eta beaumondarrak Karlosen alde. Gerra zibila zabaldu zen Nafarroa osora eta, ondoren, Euskal Herriko beste bazter askotara. Gaztelako armadak zuzenean parte hartu zuen gatazka honetan, Vianako Printzearen alde, eta orduan hasi zen Nafarroako Erresumaren hondamendia. 1451. urtean, Joan II.aren armadak semea eta beronen jendea menderatu zituen Oibarren, eta preso hartu zuen printzea; negoziazio zailen ostean, 1453an askatu zuen. Karlos Napolira erbesteratu zen Alfontso V.a osabaren babespera. Bitan banatua zen bitartean Nafarroako administrazioa, eta alderdiek nork bere aldetik deitzen zuten Gorteetara.

1454an, Alfontso V.ak Joan izendatu zuen Aragoiko Koroako oinordeko. Alfontso lau urte geroago hil zen. Horrenbestez, Joanes II.ak Aragoiko Koroa jaso zuen, nahiz eta Karlos semeari Kataluniako gobernua uztera behartu zuten. 1460ko abenduan, Karlos atxilo hartu zuen; segituan, hiri-oligarkiak mobilizaturik (Biga alderdia), katalanak erregearen aurka altxatu ziren^[3]. Hurrengo urtean sinatutako Vilafranca del Penedèsko kapitulazioaren bitartez, Katalunian sartzea debekatu zitzaion, eta boterea murriztu ere egin zioten. Karlos semea 1461eko irailaren 23an hil zen, biriketako gaixotasunaren ondorioz. Hala ere, pozoitu izana egotzi zioten batzuek Joana Enrikez amaordeari. Horrek eta Vilafranca del Penedèsko kapitulazioaren urraketak Kataluniako Gerra Zibila eragin zuen. Aldi berean, herrialdeko nekazariak matxinatu ziren. Joan II.ak Aragoi, Valentzia eta Siziliaren leialtasuna erdietsi zuen.

1462an, Luis XI.a Frantziakoaren laguntza erdietsi zuen Kataluniako matxinada zapaltzako. Laguntzaren truke 200.000 urrezko eskutu ordaindu behar zitzaizkion. Ordaindu ez zitzaionez gero, Frantziak Cerdanya eta Rosselló lurraldeak eskuratu zituen^[4]. Roger Pallarés buru zuen Kataluniako Generalitatearen armadak lau hilabetez eduki zituen setiaturik Joana Enrikez eta Fernando semea Gironako gotorlekuan. Frantziako erregearen laguntzarekin, Joan II.ak setioa apurtu ahal izan zuen.

Joanek borrokan jarraitu zuen, urteak urte eta gaixotasunak gaixotasun. Fernando semeak lagunduta, 1472an Bartzelonan sartu ahal izan zen, matxinoei men egitera behartuz. Estatu-arrazoi zela eta, garaituak gupidaz tratatu zituen eta, 1472ko urrian, gerra amaitu zen. Azken ekintza Rosselló eta Cerdanya berreskuratzen saiatzea izan zen, arrakastarik gabe. 1479ko urtarrilaren 19an hil zen, 82 urte zituela. Leonor alabak jaso zuen Nafarroako koroa, eta Fernandok Aragoikoa.

Familia

Ezkontza eta haurrak

Bi aldiz ezkondu zen.

• 1420ko ekainaren 10ean, Iruñean, Zuria I.a Nafarroakoarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten:
  • Karlos, Vianako Printzea (1421-1461), aitak boteretik kendua.
  • Zuria (1424-1464), Henrike IV.a Gaztelako erregeagaiarekin ezkondua (1440). 1453an banandu ziren.
  • Leonor (1425-1479), Nafarroako erregina.

• 1444ko apirilaren 1ean, Joana Enrikezekin. Bi seme-alaba izan zituzten:
  • Fernando II.a (1452-1516), Aragoiko erregea eta, 1512an, Nafarroako konkistatzailea.
  • Joana (1454-1517), Fernando I.a Napoliko erregearekin ezkondua.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Estornés Zubizarreta, Idoia, Joanes II.a Aragoikoa, Auñamendi Eusko Entziklopedia, euskomedia.org

• Datuak: Q312328
• Multimedia: John II of Aragon / Q312328